Europa: een positieve balans van het Belgische voorzitterschap 

De EU-lidstaten zijn om de beurt voorzitter van de Raad van de Europese Unie. Elke lidstaat is dus om de 13,5 jaar aan de beurt. Dit geeft elk land ruimschoots de tijd om zich voor te bereiden op deze speciale gebeurtenis. Na ons laatste voorzitterschap in 2010 het opnieuw aan België om de werkzaamheden van de Raad te leiden van 1 januari tot 30 juni 2024. Dit voorzitterschap beloofde veelbewogen te worden in het licht van de geopolitieke situatie en de Europese verkiezingen. De teams moesten veel aanpassingsvermogen en een voorbeeldige organisatie aan de dag leggen om de lopende projecten op tijd af te ronden voor het begin van de nieuwe ambtstermijn. En ons land voldeed aan de verwachtingen: op milieugebied werd vooruitgang geboekt op belangrijke thema's zoals de strijd tegen klimaatveranderingWijst op trage variaties van de klimaatskenmerken mettertijd, op een welbepaalde plaats: opwarming of afkoeling. Sommige vormen van luchtvervuiling, veroorzaakt door menselijke activiteiten, zijn een bedreiging voor het klimaat in de zin dat er een globale opwarming zou kunnen ontstaan. Dit verschijnsel kan belangrijke schade veroorzaken: stijging van de zeeniveaus, verergering van de uiterste klimaatsverschijnselen (droogtes, overstromingen, wervelstormen, enz.), destabilisatie van de bossen, bedreiging voor de zoetwatervoorraden, moeilijkheden voor de landbouw, woestijnvorming, vermindering van de biodiversiteit, verspreiding van tropische ziekten, enz., vervuiling en het verlies aan biodiversiteitDe diversiteit aan levende soorten die zich kunnen in stand houden en die zich zonder externe hulp kunnen voortplanten (fauna en flora)..

Tien belangrijke akkoorden om de ecologische transitie te bevorderen

De eerste prioriteit was het voortzetten van de politieke initiatieven van de EU in het kader van het Europese Green Deal.

Wist je dit?

De Green Deal is de routekaart voor de milieuaanpak van de aftredende Europese Commissie. Het plan is gericht op een transformatie van vele sectoren van de samenleving, met als voornaamste ambitie ervoor te zorgen dat de Europese Unie tegen 2050 klimaatneutraal is.

Het voorzitterschap heeft in trialoog (driehoeksoverleg) een aantal akkoorden gesloten om onze bodem te beschermen, de water- en luchtkwaliteit te verbeteren, verpakkingen veiliger en duurzamer te maken, afval beter te beheren, o nze natuurlijke omgeving te herstellen en greenwashing te bestrijden. Trialogen vinden plaats aan het einde van een wetgevingsprocedure. Het betreft bijeenkomsten tussen vertegenwoordigers van het Europese Parlement, de Europese Raad (medewetgevers) en de Commissie (rol van bemiddelaar tussen de partijen). Een trialoogakkoord betekent dat de wettekst aanvaardbaar is voor de Raad en het Parlement.

Hier is de volledige lijst van trialoogakkoorden die onder het Belgische voorzitterschap werden gesloten:

Het Belgische voorzitterschap slaagde er ook in om compromissen te vinden tussen de 27 over verschillende kwesties. Hoewel deze voorlopige standpunten van de Raad (ook wel "algemene oriëntaties" genoemd) zich in een minder vergevorderd stadium bevinden dan een akkoord, vormen ze een solide basis voor toekomstige onderhandelingen tussen de verschillende Europese wetgevende organen met het oog op de goedkeuring van wetsontwerpen. Het gaat om de volgende dossiers:

Ten slotte, heeft de Raad de natuurherstelwet formeel aangenomen dankzij de volharding van het Belgische voorzitterschap om de aanneming van de tekst opnieuw op de agenda te zetten. Deze wet omvat herstelmaatregelen die ervoor moeten zorgen dat in 2030 ten minste 20% van de land- en zeegebieden van de EU hersteld is, en in 2050 alle aangetaste ecosystemen.

Actie aanmoedigen op 3 belangrijke sleutelthema's

De voorbije zes maanden heeft het Belgisch Voorzitterschap ook belangrijke inspanningen geleverd om de lokale, Europese en internationale actoren bewust te maken van 3 sleutelthema's in verband met de ecologische transitie: aanpassing en veerkracht, rechtvaardige transitie en de circulaire economieDe circulaire economie is een productie- en consumptiemodel dat bestaat uit het zo lang mogelijk delen, hergebruiken, repareren, renoveren en recycleren van bestaande producten en materialen, zodat ze hun waarde behouden.. Daartoe organiseerde het een aantal evenementen met besluitvormers en deskundigen uit heel Europa om de dialoog over deze kwesties te bevorderen. Zo was er de Informele Raad van Europese milieuministers, de Belgische Renovatieweek en de Belgische Bodemweek, evenals het 3de forum van de missie Aanpassing aan de klimaatveranderingWijst op trage variaties van de klimaatskenmerken mettertijd, op een welbepaalde plaats: opwarming of afkoeling. Sommige vormen van luchtvervuiling, veroorzaakt door menselijke activiteiten, zijn een bedreiging voor het klimaat in de zin dat er een globale opwarming zou kunnen ontstaan. Dit verschijnsel kan belangrijke schade veroorzaken: stijging van de zeeniveaus, verergering van de uiterste klimaatsverschijnselen (droogtes, overstromingen, wervelstormen, enz.), destabilisatie van de bossen, bedreiging voor de zoetwatervoorraden, moeilijkheden voor de landbouw, woestijnvorming, vermindering van de biodiversiteit, verspreiding van tropische ziekten, enz. en een evenement over het potentieel van natuur-gebaseerde oplossingen. Al deze evenementen werden mee georganiseerd door Leefmilieu Brussel.

Hierbij werd bijzondere nadruk gelegd op aanpassing aan de klimaatverandering en veerkracht tegen de gevolgen ervan. In verschillende werkgroepen op Europees niveau vonden presentaties en discussies plaats over de aanpak van klimaatrisico's. Het doel was om de dialoog niet te beperken tot alleen het milieu, maar open te trekken naar andere thema's, aangezien de klimaatuitdaging een transversale respons en betrokkenheid van alle sectoren van onze economie vereist. De teams van het Belgisch Voorzitterschap hebben de sectoren energie, civiele bescherming, toerisme, financiën en begroting, gezondheid en industrie bewustgemaakt van de urgentie van klimaatrisico's, de toenemende kosten als we niets doen en de noodzaak van een systematische politieke respons, ook op EU-niveau. Het Belgisch Voorzitterschap baseerde zich op twee publicaties die tijdens zijn mandaat werden uitgegeven om deze thematiek onder de aandacht te brengen:

Debatten over de toekomst van het Europese milieubeleid 

Tot slot stimuleerde het EU-voorzitterschap de denkoefening over de toekomst van het Europese klimaat- en milieubeleid. Het voorzitterschap baseerde zich op het tussentijdse evaluatieverslag over het 8e Milieuactieprogramma, op 13 maart gepubliceerd door de Europese Commissie.  

Het Belgische voorzitterschap besteedde overigens bijzondere aandacht aan de evaluatie van het 8e Milieuactieprogramma, een essentiële routekaart voor het Europese milieubeleid. Zo werden de 27 uitgenodigd om samen na te denken over de politieke richtlijnen voor de volgende legislatuur. De kernboodschap is om van milieubescherming de komende jaren een prioriteit te maken. Deze boodschap werd vertaald in een reeks aanbevelingen die op 17 juni 2024 door de Raad van Europese milieuministers zijn aangenomen. Deze aanbevelingen kunnen worden geraadpleegd op de website van de Raad van de EU.

Van Brussel naar Boedapest

Een positieve balans dus voor het Belgische voorzitterschap, dat het werk van de Green Deal heeft voortgezet, tastbare akkoorden heeft bereikt en de basis heeft gelegd voor toekomstige onderhandelingen. Deze verwezenlijkingen zullen het wetgevingsproces vooruithelpen om deze wetsvoorstellen om te zetten in krachtige maatregelen voor een gezond, eerlijk en duurzaam milieu voor alle burgers.

Hongarije neemt nu de teugels over en zal tot 31 december 2024 het voorzitterschap van de Raad van de EU waarnemen. De eerste Europese ministeriële bijeenkomst is gepland voor 11 en 12 juli 2024, met de informele Raad van Europese milieuministers in Boedapest. 

De minister van Leefmilieu van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zal België tot 31 december 2024 blijven vertegenwoordigen in de Raad van de EU.