Koele zones

Een nieuw onderzoek in opdracht van Leefmilieu Brussel brengt de koele zones in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in kaart. Het idee: Bij extreem warm weer de koele zones in kaart brengen en aanduiden wat de risicozones zijn waar prioritair concrete actie moet worden ondernomen.

Wanneer de warmte de stad overmeesterd kan de situatie snel verstikkend worden en dit met de nodige gevolgen op de gezondheid en het milieu. Door de klimaatopwarming zullen naar verwachting vaker hittegolven optreden en zullen die langer duren en ook intenser zijn. Hittegolven zoals die van 2003 en 2006 zouden in de komende decennia de norm kunnen worden.  Bovendien hebben steden zwaarder te lijden van hittegolven dan andere gebieden. Dat komt door een fenomeen dat het "stedelijk warmte-eilandeffect" wordt genoemd. Om beter voorbereid te zijn, heeft Leefmilieu Brussel een studie laten uitvoeren om de koelere zones in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in kaart te brengen.  

* gerealiseerd door  VITO

Hitte-eilanden in de stad

Onder bepaalde specifieke omstandigheden kan de luchttemperatuur tijdens de nacht tot 10°C hoger zijn in steden dan in landelijke of beboste aangrenzende zones of ten opzichte van regionale gemiddelde temperaturen. Dit fenomeen valt te verklaren door de vervanging van begroeide en waterdoorlatende bodems door gebouwen en niet-waterdoorlatende verhardingen  alsook door drukkere menselijke activiteiten in de stad.

Potentieel dodelijke hittegolven

Van alle extreme weersomstandigheden zijn hittegolven de dodelijkste in Europa. Door de grote bevolkingsdichtheid (risicogroepen), hun infrastructuur en economische activiteit zijn de steden het meest kwetsbaar voor extreme weersomstandigheden. De toename van hittegolven, nog eens versterkt door het fenomeen van de "hitte-eilanden", heeft de neiging om meer dodelijke slachtoffers te eisen bij de stadsbevolking dan elders.

Koele zones opsporen

Een nieuwe studie, besteld door Leefmilieu Brussel en gerealiseerd door de “Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek” (VITO), heeft de koele zones in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in kaart gebracht. Het doel van deze studie? De koelste zones te identificeren en die tijdens periodes van grote hitte aan te bevelen, en te benadrukken waar zich de hitte-eilanden bevinden, dat wil zeggen zones die het grootste risico met zich meebrengen en waar in de eerste plaats concrete maatregelen moeten worden genomen.

3°C warmer, 3 keer meer hittegolven

De resultaten van de studie tonen aan dat in de zomer de luchttemperaturen in het centrum van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest gemiddeld 3°C hoger liggen dan in de landelijke omgeving rondom. Vooral de nachtelijke minimumtemperaturen liggen hoger, met negatieve gevolgen voor de nachtrust en de gezondheid van de inwoners. Er zijn gemiddeld 3 keer meer hittegolven in het centrum van Brussel dan in de landelijke omgeving van de stad.

Schaduw en water

De nieuwe kaarten die op basis van deze studie zijn opgemaakt, brengen de koelte-eilanden in beeld. Deze kaarten houden niet alleen rekening met de luchttemperatuur, maar ook met de blootstelling aan zonnestralen, de wind en de luchtvochtigheid, die een invloed hebben op de stress ten gevolge van de hitte. Ze zijn dus gedetailleerder en nuttiger dan voorheen. Ze laten zien dat de schaduw van bladrijke bomen, idealiter in combinatie met "blauwe elementen" ( vijvers, fonteinen, waterlopen enz.), de meest efficiënte voorwaarden vormen om de stress die ontstaat door hitte in buitenruimten te verminderen.

Meer groene en blauwe maatregelen

Maar het verkoelende effect van "groene en blauwe elementen" is erg lokaal: een boom op een plein volstaat niet voor een verkoelend effect voor het hele plein. Er moeten dus op grote schaal "groene en blauwe maatregelen" worden genomen, liefst in combinatie met elkaar. Het is niet altijd vanzelfsprekend om bomen aan te planten in de stad, maar het voordeel van dit soort maatregelen is dat ze eveneens een positief effect hebben op de levenskwaliteit en de aantrekkelijkheid van de stad.